رفتار منفعلانه یک سبک رفتاری است که در آن فرد نیازهای خود را نادیده میگیرد و اجازه میدهد دیگران برای او تصمیم بگیرند. این رفتار ممکن است باعث اضطراب، عدم اعتماد به نفس، سرگردانی و نارضایتی شود. برخی از نشانههای رفتار منفعلانه عبارتند از:
- عدم تماس چشمی
- وضعیت بدنی نامناسب
- توانایی نه گفتن نداشتن
- عبارات بیتفاوت یا تسلیمکننده
برای بهبود رفتار منفعلانه، لازم است که فرد به نیازها و احساسات خود آگاه شود و بتواند آنها را به صورت قاطعانه و محترمانه بروز دهد. این کار میتواند باعث افزایش خودباوری، کاهش استرس و بهبود روابط با دیگران شود. برخی از راههای تقویت رفتار قاطعانه عبارتند از:
- تمرین گفتن نه به درخواستهای غیرمنصفانه یا نامطلوب
- تشخیص حقوق و مسئولیتهای خود
- ابراز عقیده و نظرات خود با صدای بلند و روشن
- درخواست کمک یا پشتیبانی در صورت لزوم
چگونه میتوانم با کسانی که رفتار منفعلانه دارند برخورد کنم؟
برخورد با کسانی که رفتار منفعلانه دارند میتواند چالشبرانگیز و خستهکننده باشد. این افراد ممکن است نیازها و احساسات خود را بروز ندهند و به جای آن شکایت، بهانهجویی، انتقاد یا تمسخر کنند¹. برای برخورد با این نوع رفتار، میتوانید از راههای زیر استفاده کنید:
- سعی کنید احساسات خود را در مورد رفتار منفعلانه شخص بیان کنید. به جای اینکه به او حمله کنید یا مقصرش بدانید، بگویید که چگونه رفتار او شما را ناراحت، عصبانی یا سردرگم میکند. به عنوان مثال، میتوانید بگویید: «وقتی تعهدات خود را انجام نمیدهی یا به من دروغ میگویی، من احساس نارضایتی و ناامنی میکنم». اینجارابخوانید
- سعی کنید با صداقت و قاطعانه نظرات و نیازهای خود را بروز دهید. به جای اینکه از درخواست چیزی که میخواهید بپرهیزید یا تسلط دیگران را قبول کنید، بگویید که چه چیزی برای شما مهم است و چطور میتوانید با هم همکاری کنید. به عنوان مثال، میتوانید بگویید: «من مایل هستم با تو در پروژه همکاری کنم، اما لطفاً من را در جریان نظرات و پروسه کار قرار بده»
- سعی کنید حدود و مسئولیتهای خود را تعریف و حفظ کنید. به جای اینکه به دلایل و بهانههای شخص منفعلانه گول بخورید یا اجازه دهید او شما را سرکار بگذارد، بگویید که چه چیزهایی قابل قبول و غیرقابل قبول هستند و چطور قصد دارید عمل کنید. به عنوان مثال، میتوانید بگویید: «من نمیتوانم همه کار تو را انجام بدهم. من فقط وظایف خودم را پاسخگو هستم. لطفاً تلاش کن تا زمان مقرر پروژه را تحویل بده»
- سعی کنید با صبر و حوصله با شخص منفعلانه صحبت کنید. به جای اینکه با او درگیر شوید یا از او دوری کنید، سعی کنید به او گوش دهید و از او بپرسید که چه چیزی میتواند کمک کند تا رفتارش را تغییر دهد. به عنوان مثال، میتوانید بگویید: «من متوجه میشوم که شاید برای تو سخت باشد که نظرات و احساسات خود را بروز بدهی. اما من میخواهم با تو رابطه خوبی داشته باشم. چه چیزی میتوانم بکنم تا تو را در این زمینه حمایت کنم؟».